წლების წინ ქვეყნის მთავარმა ლეიბორისტმა, რომელმაც ემიგრანტებს მაიმუნები” გვიწოდა (ყოველ შემთხვევაში, აშშ–ში მყოფებს და, ცხადია, მეც მათ შორის), თავისი “ფაქიზი” იუმორის ბრენდის გასამყარებლად პოლიტიკურ კონკურენტთან პაექრობისას მისი “საფირმო” გამონათქვამის დღენიადაგ გამოყენება დაიწყო. მან განაცხადა – ამა და ამ პარტიას/ ლიდერს დამარცხება “ისევე არ ასცდება, როგორც პატარძალს – პირველი ღამეო”. თითქოს ეს ყბადაღებული ღამე (ალბათ, იგულისხმება პირველი სექსი/ქალიშვილობის ინსტიტუტი, აქტიური/პასიურის ურთიერთმიმართება და ა.შ.)  საომარი მოქმედებების ველია კონტექსტით – ძლიერი კაცი – სუსტი ქალი, ხოლო სექსი – ქალის “პატიოსნების ტესტი”, სასჯელი, დასამცირებელ – დასამარცხებელ – დასამორჩილებელი იარაღი.

[blue_box]ამ თემაზე: „ელიტა“ და „მაიმუნები“… პასუხი შალვა ნათელაშვილს[/blue_box]

ცხადია, აქ “პირველი ღამის” ჩამდენ–წარმმართველი ძალა ძლიერი  და “სამართლიანობის აღმდგენი” კაცი, იგივე სასიძო, ერთგვარი უნივერსალური ჯარისკაცი/ბეტმენი/მაჩოა, მაგალითად, გუგავა, რომელიც “აუცილებლად მოვა”.

ამას წინათ შალვა ნათელაშვილის (რომელიც ეთერში სიტყვა “საჯიშე ქართველს” ისევე ხშირად იყენებს, როგორც – “ხალხს” და არავინაა გარშემო, ვინც ერთხელ მაინც შენიშვნას მისცემს) და რომლის ცოლთან ურთიერთობის მრავალწლიან პოეტურ რეგისტრს არჩევნების წინ გადაცემა–სტატიები ეძღვნება, თანაპარტიელმა თავისი ბოსის პერიფრაზირებას მიჰყო ხელი და ასევე დააშინა კონკურენტი პოლიტიკური პარტია “პირველი ღამის” “დამთრგუნველ–მომრჯულებელი” ძალით.

თავი რომ დავანებოთ ამ გამონათქვამის ჰერმენევტიკულ, სემიოტიკურ და სხვა ტიპის წიაღსვლებს, სულაც არაა აუცილებელი ყური გენდერულად ულტრამგრძნობიარე გქონდეს, რომ ეს მუტრუკული პროვინციალიზმი შეამჩნიო. ვერ ვიხსენებ, რომ ღვთისმშობლის წილხვედრ და წმინდა ნინოს ქვეყანაში რომელიმე მაუწყებლის ჟურნალისტს ოდესმე  საჯარო პირისთვის და მით უმეტეს მღვდლისთვის “ბიჭიანობის”  ათეისტურ თუ  ღვთიურ განსაკუთრებულ მადლთან დაკავშირებით “ზედმეტი” კითხვა დაესვას… არადა საქართველო სელექტიური აბორტების სტატისტიკით  ევროპაში ლამის ლიდერი სახელმწიფოა. ჰო, “ცნობილია”, რომ უბრალო მოკვდავი ჟურნალისტი არაა ვალდებული სექსიზმზე რეაგირებდეს. ამის მოვალეობა მხოლოდ “გრანტიჭამია” ენჯიოებს ანდა სოციალურ მედიაში ფემინისტებს აქვთ. ქვეყანაში, სადაც ნებისმიერი დისკუსია მხოლოდ და მხოლოდ “მიშა/ბიძინას” მიმართებაში განიხილება, პრობლემების მიზეზ–შედეგობრივი კავშირზე სერიოზული, განყენებული/კონკრეტული ღრმა მსჯელობის სივრცე უბრალოდ არ რჩება, ხოლო მედიაგარემო უმეტესწილად “მასხარა” პოლიტიკოსების ანდა ქართულის არმცოდნე პრეზიდენტის მარგალიტებით საზრდოობს.

ისე როგორც საქართველოში, აშშ–შიც (ასევე ბრიტანეთსა და ავსტრალიაში) და ისეთ მსხვილ საერთაშორისო ორგანიზაციაში, როგორიცაა გაერო, მარტი ქალთა/ქალთა ისტორიის თვედაა გამოცხადებული.  უფრო სწორედ, საქართველოში სულ ორი – დედისა და ქალთა დღეა და, როგორც წესი, თუ “ქალური ბედნიერების” თაობაზე წლიური ხანგრძლივობის სადღეგრძელოებს არ ჩავთვლით, ამ დროს ქალი, როგორც ასეთი, “ციტირების კოეფიციენტით”  სხვა სეზონის დღეებისგან მართლაც გამოირჩევა, რასაც ახლავს ოფიციოზისა და არასამთავრობოების მიერ დაგეგმილ ღონისძიებათა ნუსხა. საქართველოს ქალი – პრეზიდენტის (რომელიც ძირითადად თავისი კვაზინაციონალისტური, ფსევდოემიგრანტული ოცნებების ასრულებითაა დაკავებული) “არჩევის” მიუხედავად არც ერთ დონეზე გენდერული თემის აქტუალიზება არ იგრძნობა. არც რაიმე მოლოდინები იყო ამასთან დაკავშირებული, რადგანაც სალომე ზურაბიშვილი ყველა მიმართულებით ისეთ ზღვრულ არაპროფესიონალიზმს (მათ შორის იმაშიც, რაშიც დიპლომი აქვს) ავლენს, მისი ფიგურის, როგორც ქალთა თემის ლიდერის/აგენტის განხილვა აპრიორი მხოლოდ ღიმილის მომგვრელი კი არა, სახიფათოცაა ამ “პოლიტიკოსის” ულიმიტო პროფანობის გამო.  ამიტომ ჯობს, რომ იგი მართლაც არ შეეხოს ამ სფეროს ანუ დარჩეს იქ, სადაც “ერის მამამ” მიუჩინა ადგილი. “მამის” მიერ ზურაბიშვილის, ფაქტობრივად, “თამარ მეფედ” მოხსენიებამ და ამას დამატებულმა ქართული სამეფო ტახტის თამაშებმა – “დედოფალზე” მოძალადე “მეფით”, “ცრუპრინცით” თუ უბრალოდ, “კარის თავადით”, ქართულ რეალობაში  “ლეკვი ლომისა სწორიას” გაცვეთილ ფრაზას კიდე უფრო მეტი კარიკატურული აბსურდულობა შესძინა.

წინა საუკუნის 70-იანების ბოლოს  აშშ–ში ფემინისტების, სამოქალაქო და სახელმწიფო აქტივისტების, კონგრესის ბიბლიოთეკის, “სმითსონიანის ინსტიტუტის”, “ხელოვნების ნაციონალური გალერეისა” და კიდევ არაერთი ინსტიტუციის თაოსნობით ყოველი გაზაფხულის დაწყება  ქალთა ისტორიის, მათი როლის შემსწავლელი და აღმნიშვნელი კვლევების, ღონისძიებების, წამახალისებელი აქტივობების ხელახალი ძალით ინიცირებას ნიშნავს. ამგვარი დღის წესრიგი თვეები გრძელდება.

წელს, მარტის თვეში, ქალთა დღის აღნიშვნის გარეშეც ბევრი საინტერესო  და მნიშვნელოვანი რამ მოხდა: მაგალითად, ნიუ იორკში “გუგენჰეიმის მუზეუმში” აბსტრაქციონიზმის ერთ–ერთი ფუძემდებლის, შვედი ჰილმა აფ კლინტის გამოფენა გაიხსნა; ამერიკელმა კარენ ალენბეკმა აბელის პრიზი აიღო მათემატიკაში და ის პირველი ქალია, ვინც ეს ჯილდო დაიმსახურა; ჩიკაგოს მერად ღია გეი აფრო – ამერიკელი ქალი, ლორი ლაიტფუტი აირჩიეს,   პოლიციის შეფი, ლგბტ  თემის წარმომადგენელი ჯეინ კასტორი კი ქალაქ ტამპის მერად აირჩიეს. პირველად აშშ–ის ისტორიაში ნაციონალური გვარდიის ლიდერები/გენერლები, ყველანი ქალები გახდნენ (მერილენდის შტატი); აფრო – ამერიკელმა ფიზიკოსმა ჰადია–ნიკოლ გრინმა სახელმწიფოსგან მილიონ დოლარზე მეტი გრანტი კიბოს დასამარცხებელი საშუალების გამოსაგონებლად აიღო; ჯანინა სიმონსი პირველი აფრო–ამერიკელი ქალია, ვინც აშშ–ის ჯარის რეინჯერების სკოლა დაამთავრა; ამერიკა მხოლოდ პირველ ქალ სახელმწიფო მდივანს, მადლენ ოლბრაიტს კი არ იხსენებს, არამედ კომპიუტერული პროგრამირების პიონერს, მერი ალენ უილკისსაც და მწერალ სარა ჰეილისაც, რომლის სახელიც მადლიერების დღის დაარსება უკავშირდება. იგი ოცნებობდა ისეთ დღესასწაულზე, რომელიც ქვეყანას გააერთიანებდა. როცა ახალ ამბებში საუბრობენ ჟან სავინზე, რომელმაც ატლანტიკის ოკეანე კასრში გადალახა, სხვა არხები აჩვენებენ ფილმებს, სადაც ქალი მცურავები არანაკლებ გამბედაობას იჩენენენ, მათ შორის, დაცვის გარეშე “ზვიგენებთან ერთად” ცურვით;  ბრიტანელმა მსახიობმა ბენედიქტ კამბერბეჩმა უარი განაცხადა ისეთ კინოპროექტებში მონაწილეობაში, სადაც ქალებს კაცის თანაბრად არ გადაუხდიან, ხოლო „აეროსმითის“ ვოკალისტმა სტივენ ტაილერმა მემფისში ძალადობის მსხვერპლი გოგონებისთვის თავშესაფარი გახსნა.

მარტის თვეზე გაცილებით ადრე  მთელ ნიუ იორკში ავტობუსებსა და მეტროს ბილბორდებზე ამერიკელ ფემინისტზე, გლორია სტეინემზე და სხვა ფემინისტური შინაარსის ფილმების პრომო კი კიდევ ერთხელ გვახსენებს, თუ ვისი დამსახურებაა კონსტიტუციური უფლებების არა მარტო არსებობა, არამედ იმასაც, რომ ყოველდღიურად ამ უფლებებს დაცვა–დამკვიდრება სჭირდება.

კარენ ალენბეკი

მერი ალენ უილკისი

2019-ში ჟურნალმა Time-მა გამოქვეყნა თავისი ტრადიციული, წლის ასი გავლენიანი ქალისა და ასი კაცის  ნუსხა. გასაკვირი იქნებოდა ამ სიაში კრისტინ ბლასი ფორდი რომ არ მომხდარიყო.  ამ გამოცემაში მოძრაობა #MeToo–ს, ასე ვთქვათ, როლურ მოდელზე მომვალი საპრეზიდენტო არჩევნების კანდიდატმა დემოკრატიული პარტიიდან, კალიფორნიის სენატორმა კამალა ჰარისმა დაწერა, რომ, რეალურად, ეს ქალი მასწავლებელია, რომელმაც თავისი გამბედაობით ქვეყანა აიძულა ანგარიში გაეწია პრობლემისთვის, რომელსაც ხშირად აიგნორებდნენ და მიჩქმალავენ. ოსკაროსანმა მსახიობმა ლეონარდო დიკაპრიომ კი მცირე ტექსტი მიუძღვნა  ჯეინ გუდოლს, რომელიც ცნობილია იმით, რომ 26 წლის ასაკში ტანზანიაში გაემგზავრა, რათა შიმპანზეები შეესწავლა და მას მერე იგი უკვე სამოცი წელია არა მარტო ამ პრიმატების ქომაგი, არამედ გარემოს დაცვის საყოველთაოდ ცნობილი პროფესიონალია, რომელიც თითოეული ცოცხალი არსების სიცოცხლის უფლებას იცავს. თუმცა, ცხადია, გარემო არც ისე იდეალურია, როგორც ჩემ ამ მცირე მონათხრობშია და ამის მაგალითის მოსაძიებლად შორს წასვლა არაა საჭირო. ამავე “ტაიმსში” გავლენიან მამაკაცთა ნუსხაში ის კაცი შეიყვანეს, რომელმაც გავლენიან ქალზე, კრისტინა ბლესი ფორდზე იძალადა. კენტუკის სენატორი და რესპუბლიკური უმრავლესობის ლიდერი აშშ–ის სენატში მიჩ მაკონელი ბრეტ კავანოზე წერს, რომ ეს კაცი “ამ თვისებების გამო სწორედ  ის იურისტია, რომელსაც ამერიკელი ხალხი ჩვენს უმაღლეს სასამართლოში იმსახურებს”… აი, სწორედ ასე – მსხვერპლი და მოძალადე ერთ ნუსხაში. კოგნიტიურ დისონანსებში გამობრძმედილს კი ისღა დამრჩენია “საპირწონედ” ქართული რეალობა გამახსენდეს, როცა ქართული რეიტინგული არხი თავის საინფორმაციო გადაცემაში ფემიციდის საშინელებებზე საუბრობს, ხოლო ამ საინფორმაციოს მომდევნო გადაცემა ქალის ენითა და “ანტურაჟით” ისეთ მჭახე სექსიზმს აფრქვევს, რომ ალბათ, ჩვენებური “კაზანოვა”, გივი სიხარულიძესაც კი შეიშმუშნებოდა.

გლორია სტეინემის ბილბორდი ნიუ იორკში. ია მერკვილაძის ფოტო

ამას წინათ  NASA–მ ქალი – ასტრონავტებისგან შემდგარი გუნდის ღია კოსმოსში გასვლა გადადო, რადგანაც ქალის ზომის სკაფანდრები ვერ დაამზადა. აღმოჩნდა, რომ იმ 500 “სფეისუოკერთაგან”, ვინც უწონობაში “სასეირნოდ” ოდესმე გასულა, მხოლოდ თერთმეტი პროცენტია ქალი. თუმცა ეს დასანანი ცნობა საყურადღებოდ ნამდვილად არ მოგეჩვენებათ, როცა აშშ–ში ფემიციდის სტატისტიკას გაეცნობით, განსაკუთრებით, სერიული მკვლელების ისტორიებს, რომლებისთვის, როგორც წესი, ყველაზე “მიმზიდველი” სამიზნეები ქალები არიან და ყველაზე ხშირად კი, სექს – მუშაკები. ამას წინათ FBI–მ  გამოაქვეყნა სერიული მკვლელის მიერ შესრულებული ესკიზები, რომელითაც მან თავისი 90 მსხვერპლის სახეები გაიხსენა და დახატა… შარშან კი სოცქსელში აიტვირთა ორი  იტალიური მაფიის დაპირისპირების “შედეგი”, ერთი მაფიის წარმომადგენლები მეორე მაფიის წარმომადგენელი კაცის დას აუპატიურებდნენ, “პროცესი” ტელეფონის კამერით გადაიღეს  და მტერს აუტვირთეს, რასაც ვიდეოკადრით მიმსგავსებულ, სრულიად უდანაშაულო ადამიანზე შურისძიება მოჰყვა. თანამედროვეობის ტექნიკურმა საშუალებებმა ერთის მხრივ ძალადობაზე რეაგირების უფრო სწრაფი ხერხები დაამკვიდრა (მაგალითად, საკუთარ ფეისბუკის გვერდზე ძალადობის  მოწმის მიერ ფაქტის დარეპორტება, შესაბამისი სამართლებრივი რეაგირების უწყების დათაგვა და ა.შ.) და ამავე დროს შექმნა ქალის დამცირების ლამის სამგანზომილებიანი ლაივ “არტეფაქტები”.

მარტის თვე გაეროშიც ქალთა თვეა, როცა აქ მთელი პლანეტის ქალთა უფლებების ნამდვილი და ფსევდოაქტივისტები ჩამოდიან, CEDAW კომისიის ანგარიშებს მთელი მსოფლიოდან  ისმენენ და ერთმანეთს გამოცდილებას უზიარებენ. წელს CSW63–ის (კომისიის 63–ე სესია) ფარგლებში გამართული შეხვედრები სოციალური დაცვის სისტემებს, საჯარო სერვისებზე ხელმისაწვდომობას, ქალებისა და გოგონების გაძლიერებას ეძღვნებოდა. შარშან ფოკუსში სოფლად მცხოვრები ქალების მდგომარეობა იყო. საქართველოში  ამ ქალთა გამძლეობის შესახებ მხოლოდ ერთი რამ  შეიძლება ითქვას – მათი გადარჩენისთვის ბრძოლა ” სევდიანი  ფანტასტისტის” ჟანრია. როცა გაერო სოფლად მცხოვრები გოგონებისა და ქალების ბედზე ბჭობდა, საქართველოში  ქალთა კვოტირების კანონპოექტი ჯენჭისყრაზე ჩავარდა.  ჩემი წინა წლების შეხვედრების გამოცდილებიდან გამომდინარე, ქართული დელეგაცია, რომელიც წარმოდგენილია სახელმწიფო და არასამთავრობო სექტორით (აქვე უნდა აღვნიშნო, რომ ომბუდსმენის წარმომადგენლების გამოსვლები რეალობის ამსახველია), როგორც წესი, ერთმანეთისგან განსხვავებული ენითა და ლოგიკით საუბრობს და ცხადია, რატომაც. გაერო, პირადად ჩემთვის, ისევ და ისევ კოგნიტიური დისონანსის “შეყრის” ყველაზე ხშირი ადგილია. მაგალითად, როცა ქალთა უფლებებისა და ქალთა სიღარიბის განხილვის თემას ესწრება ღარიბი ქვეყნის საარჩევნო კომისიის თავჯდომარე თამარ ჟვანია, რომლის ხელფასი თვეში 33 ათას ლარს აჭარბებს (ასევე იღებს პრემიას იგივე სახელფასო დანამატებს), ხოლო უმაღლესი კატეგორიის პენსიონერი პედაგოგის პენსია საქართველოში 180 ლარს შეადგენს… მახსოვს, ეს ჩინოვნიკი შეხვედრას, რომელზეც გადასახადების გადამხდელის ფულით მოხვდა, უხმოდ ესწრებოდა. ამიტომ  უბრალო მოკვდავს ბანალური მხრების აჩეჩვის გარდა არაფერი დაგრჩენია. ანდა, როცა გაეროს ყველაზე მაღალი ეშელონის წარმომადგენელი ხსნის შეხვედრას, სადაც უჩვენებენ აზიის ერთ–ერთი ქვეყნის დიქტატორ–ოლიგარქის  მეუღლის სამშობიაროებსა და საბავშვო ბაღებში ვიზიტების პრომო კინოს, საბჭოთა პროპაგანდისტული ფილმების ყველაზე საუკეთესო ტრადიციებით დამზადებულს… აქ მხრების აჩეჩვით უბრალოდ  ავდექი და დარბაზიდან გავედი.

ქართველებისთვის, ცხადია, განსაკუთრებული აღნიშვნის ღირსია, როცა უცხოური მედია ქართველი ქალების მოღვაწეობას ყურადღებას აქცევს. ამის მაგალითია 2017-ში ამერიკის “ნაციონალური საზოგადოებრივი რადიოს” მიერ ქართველი ავტორის,  გიორგი ლომსაძის მიერ გამოქვეყნებული სტატია ბარბარე ჯორჯაძეზე ანდა ახლახანს, BBC-ის ვებგვერდზე გამოქვეყნებული მასალა მხატვარ/მოქანდაკე თამარ კვესიტაძის ხელოვნებაზე. ჩემი პირადი გამოცდილებიდან შემიძლია დარწმუნებით ვთქვა, რომ საქართველოში “ქალთა საინფორმაციო ცენტრის” მიერ გამოცემული ინგლისურენოვანი ბარათები საუკუნის წინანდელ პირველ დამფუძნებელი კრების ხუთი პარლამენტარი ქალის არსებობის თაობაზე, ისეთივე პატივისცემის საგანია სხვათა თვალში, როგორც ქართული დამწერლობის უნიკალურობა ანდა პირველი ლიტერატურული ძეგლის ასაკი.

ჯანდაცვა და სოციალური დაცვა, სასამართლო, განათლება, დემოკრატიული ინსტიტუტების სტაბილურობა თუ ადამიანის უფლებების პრიმატი საქართველოს ძლიერი მხარე არაა,  რასაც, არ და ვერ ვიტყვით  ქვეყნის სიცოცხლისუნარიანობის სხვა ნიშანთან, მაგალითად,  ლიტერატურასთან დაკავშირებით. ამის დასტური გახლდათ სწორედ ქალთა თვის ფარგლებში გაეროში  ECOSOC – ის დარბაზში  შეხვედრაზე ” მომავალი ადამიანური კაპიტალის აღზრდა გოგონებისა და ბიჭების თანასწორობის საშუალებით” საქართველოსა და შვედეთის მუდმივი წარმომადგენლობის მიერ ძალიან მნიშვნელოვანი, საინტერესო  და ერთგვარად უნიკალური ქართულ–ინგლისური წიგნის, თანამედროვე ზღაპრების – “იყო ერთი გოგო” (შვედეთის მთავრობის ფინანსური ხელშეწყობით) წარდგინება და წიგნის ილუსტრაციების გამოფენა.

წიგნის ილუსტრაციების გამოფენა გაეროში. ია მერკვილაძის ფოტო

ზღაპრების კრებული. ია მერკვილაძის ფოტო

წიგნი – “იყო ერთი გოგო”  (There Once Was a Girl) საბავშვო ლიტერატურაა, რომელიც 7–15 წლის ბავშვების საკითხავია, თუმცა შემეცნებისთვის უფროსებსაც არ აწყენდათ. საქართველოს გაეროს ქალთა ორგანიზაციის ხელმძღვანელმა, ერიკა კვაპალოვამ აღნიშნა, რომ “გაეროს ქალთა ორგანიზაცია ამ წიგნს ყველა იმ ბავშვს უძღვნის, ვინც შთაგონებას ეძებს”. წიგნის ავტორები არიან ნენე კვინიკაძე, თეა თოფურია, ლაშა ბუღაძე, დიანა ანფიმიადი, მაკა ლდოკონენი, დათო ტურაშვილი, თეონა დოლენჯაშვილი, ნინია სადღობელაშვილი, ალექს ჩიღვინიძე, ეკატერინე ტოგონიძე, მაია სარიშვილი, პაატა შამუგია და ტორესა მოსი. მათი გმირები კი წმინდა ნინო, კოლხი მედეა, გურჯი – ხათუნი, თამარ მეფე, თამარ ვაშლოვნელი, მაია წყნეთელი, მარო მაყაშვილი, ბარბარე მაჭავარიანი–წერეთელი, ანა ბაჯი (ქართველი ფალავანი, სახალხო გმირი), მანანა ზედგენიძე (პოეტი, კალიგრაფი, XVIII საუკუნე), რუსუდან ჟორდანია (ერთ-ერთი პირველი ქართველი მფრინავი ქალი), ალექსანდრა ჯაფარიძე (პირველი მთასვლელი ქალი), ხვარამზე (სახალხო მთქმელი) და კიდევ ბევრი ჭკვიანი, საინტერესო, გამბედავი და სამართლიანი გოგონა და ქალია.

ნენე კვინიკაძე, რომელიც ავტორია ზღაპრის – “ბლამანჟეს ხიდი”, ქართველ საზოგადო მოღვაწე ბარბარე ერისთავი – ჯორჯაძეზე მოგვითხრობს. ბარბარე ქალთა განათლების, ემანსიპაციისა და თანასწორობის იდეის დამცველი იყო და ასევე ავტორი, როგორც დღეს იტყოდნენ, ბესტსელერისა – “სრული სამზარეულო” (1874), რომელშიც ავტორმა ქართული და ევროპული კერძები გააერთიანა.

ნენე კვინიკაძემ თავის ზღაპარი ასე დაიწყო: “სამეფოში, სადაც გემრიელი სურნელი ტრიალებდა, ადამიანებს გემოს პრობლემა ჰქონდათ. ხშირად ერთსა და იმავე საკვებს მიირთმევდნენ და ახლის გაგების ინტერესი არც ჰქონდათ”… და გაეროს ტრიბუნიდან გააგრძელა: “ჩვენი ქვეყნის ისტორია გაყალბებულია. ისტორიაში გაბათილებული და სახეცვლილია ყველა მნიშვნელოვანი მოვლენა და ამ მოვლენების მთავარი გმირების სახელები. ჩვენი ქვეყნის სახელს არასწორად წარმოთქვამდნენ და დღესაც განმარტებაა საჭირო იმის ასახსნელად, თუ რომელი ქვეყნის წარმომადგენელი ხარ. ჩვენ სხვები გვიზომავდნენ საზღვრებს და დღემდე ვაგრძელებთ მავთულხლართებში ცხოვრებას.

მაშინ, საბჭოთა სკოლაში არ გვასწავლიდნენ, რომ ჩვენ იმთავითვე ევროპის ნაწილი გახლდით. რომ ჩვენი ამბავი შესანიშნავად შეიძლება მოყვეს რაბათის ციხემ, მეჩეთს, სინაგოგას და ეკლესიას ერთ სივრცეში რომ იტევდა. ვიცოდით, რომ მეხუთე საუკუნეში დაიწერა ჩვენი “შუშანიკის წამება”, მაგრამ არ გვეუბნებოდნენ, რომ ის ფემინისტური რომანია. ჩვენთან დაიწერა “ვეფხისტყაოსანიც” – პოემა, სადაც ასე საუცხოოდ გაერთიანდა ქრისტიანული მორალი და ისლამური ესთეტიკა. ჩვენში ერთმა პოეტმა და მწერალმა შექმნა XIX საუკუნის მეორე ნახევარი, ის ვინც საკუთარი ძალები დრამატურგიაშიც და საბანკო საქმეშიც, სამეურნეო წინსვლაშიც და პუბლიცისტიკაშიც მოსინჯა. ილია ჭავჭავაძემ ჩვენი იდენტობა განსაზღვრა. პროპაგანდისტული პოსტერების მიღმა, ჩვენი ისტორიიდან წაშლილია ქალის სახეც, რადგან საბჭოთა კავშირში ყველაზე მეტად, რეალურად ძლიერი ქალების ეშინოდათ. შიშის მიზეზი ჰქონდათ. საქართველოში, ქრისტიანობის გავრცელებაც ქალის სახელს უკავშირდება, ყველაზე საინტერესო მეფობის დრო, კი – მეფედ წოდებულ ქალ მმართველს. საქართველო იმ პირველ 20 ქვეყანაშია, სადაც არჩევნებში ხმის მიცემის პროცესში ქალები მონაწილეობდნენ. ეს იყო 1918 წელს. ამავე პერიოდში ჩვენ გვქონდა გაზეთი „ხმა ქართველი ქალისა”,  რომელსაც ჟურნალისტი და ფემინისტი კატო მიქელაძე რედაქტორობდა. მეორე მსოფლიო ომში ფაშიზმის წინააღმდეგ ბრძოლაში ათასობით ქართველი ქალი მონაწილეობდა. მათგან ზოგი სკოლის მოსწავლე იყო. 1978 წელს, როდესაც ქართულ ენას სახელმწიფოებრიობას ართმევდნენ, მრავალათასიანი მიტინგისთვის მოწოდებები პლაკატებზე ქალების პომადებით დაიწერა. როდესაც 1989 წლის 9 აპრილს საქართველოს დედაქალაქის ცენტრში, რუსული ჯარი შემოიჭრა, რუსმა ჯარისკაცებმა ათასობით მშვიდობიანი მომიტინგეს დარბევა დაიწყეს, გამოიყენეს აკრძალული მომწამვლელი გაზი და ქალები ნიჩბებით დახოცეს”.

შეხვედრა გაეროში. ია მერკვილაძის ფოტო

შეხვედრა გენერალურ საკონსულოში. ია მერკვილაძის ფოტო

აშშ–ში ოთხი ქართული კულტურული ცენტრია, სადაც ბავშვებს  მშობლიურ ენას ასწავლიან: “მოცეკვავე წეროები”, “ფესვები” და მართლმადიდებელ ეკლესიასთან არსებული საკვირაო სკოლები ნიუ ჯერსსა და პენსილვანიაში. გაეროში ქართული წიგნებისა და ილუსტრაციების ბარათების პრეზენტაციის მეორე დღეს, ნიუ იორკში, საქართველოს გენერალურ საკონსულოში ნენე კვინიკაძემ კვლავ წარადგინა ზღაპრები ქართველ ქალებზე. შეხვედრის მასპინძელი გახლდათ საქართველოს გენერალური კონსული დიანა ჟღენტი, რომელიც, სხვათა შორის, საქართველოს ისტორიაში პირველი  ქალი გენერალური კონსულია და  რომელიც ამას წინათ 1925 წელს შექმნილმა „უცხოურ კონსულთა საზოგადოებამ”  (იგი 97 ქვეყნის საკოსნულოებს აერთიანებს) პრეზიდენტად აირჩია. იგი პირველი ქართველი ქალია, ვინც ამ “დიპლომატიურ კლუბს” უხელმძღვანელებს. შეხვედრაზე ქართული საგანმანათლებლო ცენტრების  წარმომადგენლებს “იყო ერთი გოგო” ქართულ ენაზე დაურიგდათ.

________

მთავარ ფოტოზე: გაერო. ია მერკვილაძის ფოტო